عضو کمیسیون اقتصادی مجلس به «دنیای اقتصاد» پاسخ داد؛
بودجه ۱۴۰۴؛ شفاف یا مبهم؟
در هنگام تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۴ نمایندگان یکی از ویژگی‌ها و نقطه تمایز آن با سنوات گذشته را شفافیت آن و آوردن تمامی ارقام فرابودجهای عنوان می‌کردند، اما در حال حاضر و بعد از تبدیل لایحه به قانون ارقام بودجه‌ای در لایحه دیده نمی‌شود. به عنوان مثال منابع حاصل از فروش نفت و گاز که در لایحه ۲۱۰۷ همت آمده بود در قانون ۶۰۴ همت شده است.
۲۱۰۷ همت منابع حاصل از فروش نفت و گاز بود که هم سهم دولت و هم سهم نیروی‌های مسلح، طرح‌های خاص، هدفمندی یارانه‌ها و سهم شرکت ملی نفت که ۱۴.۵ درصد است نیز در این بخش آمده بود. اما بعد از اینکه لایحه بودجه ۱۴۰۴ در کمیسیون تلفیق مورد بررسی قرار گرفت، این بودجه‌ها از هم جدا شد. بر این اساس بودجه هدفمندی یارانه‌ها، بودجه شرکت ملی نفت و سهم نیروی‌های مسلح نیز یک بخش ارزی و یک بخش ریالی شد که آن هم جدا شد و رقم ۹۰۰ همت باقی ماند.
اما در قانون بودجه ۱۴۰۴ منابع حاصل از فروش نفت و میعانات گازی ۶۰۴ همت آمده است؟
از ۶۰۴ همت، ۱۰۲ همت مربوط به مابهتفاوت نرخی ارزی بود که در بودجه گذاشته بودند. یعنی می‌خواستند نرخ ۲۸۵۰۰ کالاهای اساسی را متناظر با تورم بالا ببرند و به ۳۶ تا ۳۷ هزار تومان برسانند و مابهتفاوت آن ۱۰۲همت شده بود که به سرجمع فروش نفت اضافه کردند. اما بعد که قرار شد نرخ کالاهای اساسی از ۲۸۵۰۰ تغییر نکند، ۱۰۲ همت حذف شده، اما این کسری منابع در بودجه دولت وجود دارد و تامین نشده است.
ارقام فرابودجهای که در هنگام ارائه لایحه بودجه گفته می‌شد که برای نخستین بار آمده، آیا در قانون بودجه دیده می‌شود؟!
ارقام فرا بودجه‌ای در سرجمع بودجه کل وجود دارد. اما در بودجه عمومی دولت و در درآمدهای خاص دولت و درآمدی نفتی دولت حذف و جدا شده است.
مگر قرار نبود ارقام فرابودجهای در قانون بودجه بیاید؟
چرا، اما به هر حال یکسری مسائل ایجاد شد و بودجه ۱۴۰۴ تقریبا مانند بودجه ۱۴۰۳ شد.
یعنی می‌توان گفت که از نظر شفافیت بودجه ۱۴۰۴ با بودجه ۱۴۰۳ تفاوتی ندارد؟ چون زمانی‌که لایحه تقدیم مجلس شد، می‌گفتند که ارقام فرابودجهای در بودجه ۱۴۰۴ آمده و بدین‌ترتیب این بودجه از شفافیت بیشتری برخوردار است...
همه ارقام در بودجه آمده است. سال گذشته نیز تمامی ارقام آمده بود و در سرجمع‌های کل هست.
اما جزئیات در بودجه سال گذشته وجود نداشت از جمله بودجه نظامی...
چرا جزئیات در بودجه ۱۴۰۳ هم آمده بود و در بند‌ها بودجه نیروهای مسلح ۴ میلیارد یورو بود و یک مقدار هم منابع ریالی در نظر گرفته شد و در بودجه ۱۴۰۴ نیز تقریبا همین کار را کردند.
یعنی شما می‌گویید تمامی ارقام فرا‌بودجه در بودجه آمده است؟
بله تمامی ارقام آمده است.
شما موافقید که همچنان بودجه ۱۴۰۴، بودجه شفافی است؟
سرجمع کلی بودجه نسبت به لایحه خیلی تغییر نکرد. تمامی ارقام و مصارف و منابع دولت در جداول بودجه آمده است.
در کدام جداول بودجه، بودجه نظامی و طرح‌های خاص آمده است؟
در حال حاضر خاطرم نیست. در تبصره‌ای در بودجه آمده که عملکرد را به مجلس گزارش دهند، ولی اینکه بخواهیم تمام اجزا و عناصر ارقام نظامی را به صورت ریز در بودجه بیاوریم در هیچ جای دنیا انجام نمی‌شود. اما رقم کلی بودجه نظامی در قانون بودجه ۱۴۰۴ وجود دارد و در لایحه دولت ۱۰.۲ میلیارد دلار برای بودجه نظامی در نظر گرفته شده بود یک مقدار نیز برای طرح‌های خاص بود. این رقم از رقم ۲۱۰۰ همت منابع نفتی بیرون کشیده شد، اما در متن بودجه به صورت یورویی و ریالی آمده است.
با توجه به اینکه درآمدهای مالیاتی در مجلس افزایش پیدا کرد، به نظر شما میزان کسری بودجه ۱۴۰۴ به چه میزان خواهد بود؟
درآمدهای مالیاتی ۱۷۰۰ هزار میلیارد بود که به ۱۸۵۰ هزار میلیارد افزایش پیدا کرد. در ارتباط با درآمدهای مالیاتی برآوردهایی که وجود داشت نشان می‌داد که رقم ۱۷۰۰هزار میلیارد پایین است و پیش‌بینی ما این بود که درآمدهای مالیاتی تا ۱۹۰۰هزار میلیارد قابل تحقق است. باتوجه به اینکه تورم ۳۸ درصد داریم و اگر مالیات را به نسبت سال قبل افزایش دهیم یک مقدار مالیات بیشتر دیده شده است. بنابراین مالیات به صورت عجیب‌وغریب افزایش پیدا نکرده است. اما کسری بودجه خواهیم داشت. در تراز عملیاتی کسری داریم که از طریق فروش اوراق و برداشت از صندوق تامین شده است. کسری بودجه هر سال داشتیم.
یعنی کسری بودجه ۱۴۰۴ چشم‌گیر نخواهد بود؟
بودجه با فرمتی که ما بسته‌ایم و ادامه می‌دهیم همین وضعیت را دارد که شاهد آن هستیم و سال به سال نیز کسری عملیاتی بودجه اضافه می‌شود. برای اینکه جلوی کسری بودجه را بگیریم لازم است که ما وظایف دولت را باز‌تعریف کنیم و نقش دولت را در اقتصاد مشخص کنیم. از سوی دیگر متناظر با این نقش سازمان، نهادها و ابزارهایی که دولت برای تحقق اهدافش می‌خواهد را مشخص کنیم و مجدد بودجه را بنویسیم. این به معنای آن نیست که دولت را تعطیل کنیم، بلکه باید چنین بودجه‌ای را تنظیم کنیم و بعد به مرور از وضعیت موجود حرکت کنیم و به سمت وضعیت مطلوبی برویم که آن را تعریف می‌کنیم. در غیر این‌صورت اگر شرایط به همین صورت ادامه پیدا کند، کسری بودجه افزایش پیدا می‌کند و سهم اوراق بیشتر خواهد شد. فروش اوراق را در سال گذشته حدود ۷۰۰ هزار میلیارد گذاشتیم، اما مجددا اضافه شد و بیش از ۹ هزار میلیارد فروش اوراق در بودجه آمده است.
اینها کسری‌هایی است که به نوعی از مردم تامین می‌شود. اوراق می‌فروشیم که پول جمع کنیم. بانک‌ها اوراق دولت را می‌خرند بعد کسری می‌آورند و از بانک مرکزی قرض می‌کنند. این یعنی از مردم قرض می‌کنیم و تورمی را بر دوش آنها می‌گذاریم. بنابراین اینکه می‌گویید شفافیت بودجه، باید بگویم که در شرایط موجود شفافیت دردی را دوا نمی‌کند. مساله اصلی این است که ما باید نقش دولت را در اقتصاد با توجه به اهدافی که جمهوری اسلامی دارد مجدد تعریف کنیم. بعد هم ساختار اجرایی و نیروی انسانی مورد نیاز را در کنار آن بگذاریم و متناظر با آن بودجه را تعریف کنیم و به آهستگی به سمت ساختار مناسب دولت و درکنار آن بودجه برود.
