یک فعال اقتصادی در گفتگو با دنیای اقتصاد مطرح کرد
نوسازی صنعتی در اصفهان نیازمند سرمایه‌گذار است
چشم‌انداز مه‌آلود تولید
آمارهای موجود حاکی از آن است سهم سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات در سال ۸۵ نزدیک به ۶۰ درصد بوده، درحالی‌که این سهم در سال ۱۴۰۱ به حدود ۴۰ درصد رسیده و ۷۹ هزار میلیارد تومان حجم حقیقی انباشت سرمایه در ماشین‌آلات به ۵۰ درصد کاهش داشته است.
یک‌روند منفی که به‌تدریج، موجب فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی شده و میانگین عمر آن‌ها را به بیشتر از ۳ دهه رسانده است؛ که در پی خود، بهره‌وری پایین و مصرف سوخت بالا، کاهش شمارگان و کیفیت تولیدات، رقابت ناپذیری صنایع داخلی در بازارهای داخلی و صادراتی، کاهش بهره‌وری، افزایش مصرف انرژی و آلایندگی ناشی از فنّاوری فرسوده را به دنبال داشته است.
از طرفی هم بر اساس محاسبات، حداقل، ۱۵ هزار دستگاه ماشین‌آلات جدید برای جایگزینی آن‌ها و رفع نیاز کشور وجود دارد که در همین راستا درخواست‌های زیادی از سوی فعالان، برای سرمایه‌گذاری در این حوزه شده است.
اما بحث زمانی جدی می‌شود که این کمبود سرمایه‌گذاری و کاهش کارایی بیش ازهر حوزه در بخش هایتک‌ها و در کشوری مانند ایران باقابلیت‌های فنی و تخصصی، منابع انسانی و طبیعی فراوان، مطرح است که درنهایت به سیاست‌گذاری‌های اشتباه و تکرار برخی تصمیمات و حتی قوانین بازدارنده و ایجاد موانع خودساخته برای کشور بازمی‌گردد.
در این حال کارشناسان معتقدند عمده‌ترین دلیل برای کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت، چشم‌انداز مه‌آلود آینده تولید به‌علاوه مشکلات مربوط به تأمین مالی است. مضاف بر آنکه تغییر مقررات و آیین‌نامه‌های مربوط به فرآیند واردات ماشین‌آلات از سوی قانون‌گذار و سیاست‌گذار، فعالان و متولیان تولید را هرروز با مانع جدی برای نوسازی خطوط، روبه‌رو و در برابر سرمایه‌گذاران را دلسردتر برای سرمایه‌گذاری در این بخش کرده است. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی تحریم‌ها و نرخ ارز از مهم‌ترین عوامل فرار سرمایه وبی تمایلی سرمایه‌گذاران برای ماندگاری در ایران است.
همچنین عدم وجود فرصت‌های مناسب و سودآور برای سرمایه‌گذاری در داخل کشور، باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران به دنبال بازارهای خارجی باشند که این موضوع به‌خصوص در شرایطی با ریسک‌های سیاسی و اقتصادی بالا تشدید می‌شود.
تورم بالا و ناپایداری اقتصادی، کاهش قدرت خرید و افت ارزش واقعی پس‌اندازها به‌علاوه وجود فساد مالی و عدم شفافیت در سیاست‌های اقتصادی باعث می‌شوند که افراد ترجیح دهند سرمایه‌های خود را در کشورهای دیگر، وارد نمایند.
ضمن آنکه شرایط سیاسی ناپایدار و عدم اطمینان نسبت به آینده کشور، موجب شده است به‌موازات فرار سرمایه با فرار مغزهایی روبرو باشیم که قطعاً مهم‌تر از سرمایه‌های مادی بشمار می‌آیند.
قوانین در اصفهان صدوبیست درصد، اجرا می‌شود
بدون شک در آن زمان که کشوری خواهان بروز نشانه‌هایی از توسعه است دروهله نخست، اقدام به نوسازی زیرساخت‌ها به‌ویژه در بخش‌های صنعت و اقتصاد را دارد و پس‌ازآن خود را در معرض داوری بین‌الملل قرار می‌دهد.
اما تا وقتی‌که صنایع در یک کشور با فرسودگی روبرو باشد نه‌تنها نشانه‌ای از توسعه در آن نیست. بلکه گام‌های زوال و پسرفت را هم برداشته و هرچه بگذرد بر فرسودگی این صنایع، افزوده و درنتیجه صدای آژیر خطر، برای ویرانی اقتصاد، بلندتر می‌شود. اینجاست که مسوولان می‌بایست دلیل و چرایی این شرایط را توضیح دهند.
بنا به گفته سلیمانی معاون دفتر محیط کسب‌وکار وزارت صمت کمبود منابع مالی و عدم همکاری مناسب شبکه بانکی در اعطای تسهیلات و نیز نرخ غیرواقعی حامل‌های انرژی علاوه بر این موارد، فقدان ضوابط الزام‌آور در زمینه بازسازی و نوسازی واحدها، نظیر مباحث مربوط به استاندارد و ملاحظات زیست‌محیطی و نبود شرایط رقابتی مطلوب در بازارهای داخلی، موجب کاهش انگیزه صاحبان بنگاه‌ها به سرمایه‌گذاری در این بخش شده است.
محمدرضا برکتین رییس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی اصفهان نیز در گفتگو با دنیای اقتصاد بیان می‌کند: قطعا صنعت ایران نیاز به سرمایه‌گذارانی دارد که بتوانند آن را از حالت فرسودگی خارج و تجهیزات و فنّاوری موردنیاز را برای آن فراهم نمایند. وی اظهار می‌کند: اما یکی از شرایطی که می‌تواند این مسیر را تسهیل نماید سرمایه‌گذاری از سوی سرمایه‌گذاران خارجی است و احساس امنیتی که آن‌ها باید داشته باشند. این‌چنین که دولت‌ها آن‌ها را به‌راحتی تحت تحریم قرار ندهند و با همراهی بیشتر و متعادل‌تر تصمیم‌گیری‌ها انجام گیرد. و ادامه می‌دهد: حال زمانی که افراد در نقطه‌ای احساس امنیت ندارند نمی‌توان این انتظار را داشت که سرمایه‌های خود را وارد آن کشور نمایند.
مضاف بر آنکه آن کشور تحت تحریم قدرتی مانند آمریکا هم قرار داشته باشد که مانع همکاری شرکت‌های خارجی با کشور مورد تحریم شود. این مسوول می‌گوید: پس از انعقاد برجام، چند شرکت خارجی برای سرمایه‌گذاری وارد ایران شده بودند که قراردادهایی هم منعقد شد به‌عنوان‌مثال، بهترین شرکت آلمانی درزمینه فولاد با ایران همکاری داشت اما به‌محض خروج یک جانبه آمریکا از برجام همان شرکت تقاضای حذف نامش را از ایران کرد. همان‌طور که دیگر سرمایه‌گذاران هم باوجود آگاهی نسبت به مزایا و منافع زیاد ایران برای آن‌ها، اما کشور را ترک کردند. وی تصریح می‌کند: اما نکته دیگر آنکه اگر بدون توجه به تحریم‌ها سرمایه‌گذارانی مصمم برای ورود به ایران شوند چگونه با آن‌ها برخورد خواهد شد که پایبند به این کشور شوند. برکتین توضیح می‌دهد: زمانی که سرمایه‌گذار داخلی در ایران احساس امنیت نمی‌کند و سرمایه‌گذاری را در کشور دیگری ترجیح می‌دهد چگونه افراد خارجی، جذب ایران شوند. درواقع اقتصاد آزاد و تفکر اقتصادی ایجاب نمی‌کند سرمایه درجایی وارد شود که با محدودیت‌های خاصی مواجه است و تمامی رفتارها و حرکات، محدود باشد. وی بیان می‌کند: درمجموع در حال حاضر، اقتصاد و صنعت ایران با این نوع سرمایه‌گذاری‌های خارجی فاصله زیادی دارد. درصورتی‌که از کلیدهای اصلی خروج اقتصاد از شرایط رکود هم سرمایه‌گذاری است تا پتانسیل‌های کشور تبدیل به ارزش‌افزوده شود. این مسوول اظهار می‌کند: و زمانی که به یک استان صنعتی مانند اصفهان می‌رسیم متوجه می‌شویم شرایط سرمایه‌گذاری در آن بسیار سخت‌تر به‌طوری‌که بسیاری از سرمایه‌داران داخل این استان، محل دیگری را انتخاب می‌کنند.
درحالی‌که این استان، همواره پیشرو بوده اما شرایط به‌گونه‌ای است که ظاهراً مسوولان و متولیانش، چندان همدلی و همراهی با یکدیگر نداشته وبیشتر از آن که همدیگر را تقویت کنند موجب جدایی شده‌اند. براین اساس آن نیروها و سرمایه‌هایی که می‌بایست در همین اصفهان ماندگار شود به بیرون از مرزهای آن کشیده شده‌اند. وی تأکید می‌کند: چه‌بسا به قول افرادی، در اصفهان قوانین به‌جای صد درصد، صدوبیست درصدی اجرا می‌شود که نشان از حساسیت بالای مسوولان این استان بر اجرای دقیق قوانین است.
مسیری متفاوت از گذشته
روند کاهشی سرمایه‌گذاری در ایران و تاثیرات نامطلوبی که بر زیرساخت‌های اقتصادی و فرسودگی حوزه صنعت دارد امر واضح و انکارناپذیری است که مسوولان هم‌بارها به آن اشاره و البته با مصوبه‌ها و شعارهایی درصدد برون‌رفت از آن بوده‌اند. حال‌آنکه برای نوسازی صنایع و زیرساخت‌های آن نیاز به سرمایه‌گذاری فراوانی هستیم. یک بحران که به‌تدریج، شکننده کمر اقتصاد و صنعت است و ثمره‌ای از تحریم‌های چندساله‌ای که موجب در انزوا قرارگیری ایران و بی‌انگیزگی سرمایه‌گذارانی شده است که در روزگاری نه‌چندان دور، ایران را گزینه‌ای مناسب برای ورود سرمایه‌های خود می‌پنداشتند. و حالا باوجوداین هشدار که سال‌هاست صدای آن درآمده ضروری است دولتمردان در جهت ارتقای سطح و کیفیت صنعت در ایران در مسیری متفاوت ازآنچه تاکنون در پیش داشته برای تعامل سازنده با دنیا، کاهش محدودیت‌های سابق، افزایش شفافیت و تقویت زیرساخت‌های قانونی گام‌های مثبتی را بردارند تا شاید، شاهد گردش پرسرعت چرخ‌های صنعت این مرزوبوم باشیم.
