ایران اکسپو ۲۰۲۵؛ رهایی از اقتصاد تک‌محصولی
این موضوع باعث شده است که تنها بنگاه‌های تولیدی و تجاری به فکر توسعه نباشند و حتی دولت‌ها نیز در راستای توسعه و رشد اقتصادی کشور ناچار به اصلاح ساختاری در اقتصاد و توجه فراوان به توسعه به ویژه توسعه صادرات به عنوان موتور رشد اقتصادی شدند، زیرا توسعه صادرات یکی از بهترین مسیرها برای گذر از مشکلات اقتصادی کشورهاست و دسترسی به بازار جهانی امکان بهره وری از ظرفیت بالقوه و صرفه تولید در مقیاس و کاهش در هزینه تولید را فراهم می‌کند. در جمهوری اسلامی ایران برای جدایی از وابستگی به نفت، سیاست جایگزینی صادرات غیرنفتی برای تامین ارز مورد نیاز کشور بیش از پیش مورد تاکید است.
تجارت خارجی با توجه به شرایط فعلی، به ویژه وجود تحریم‌های گسترده یک جانبه و چند جانبه دارای چالش‌های اساسی است و حمایت ویژه دولت از بنگاه‌های تولیدی و تجاری در جهت تسهیل و توسعه صادرات دارای اهمیت بسیاری برخوردار است و به رهایی اقتصاد ایران از اقتصاد تک محصولی وابسته به نفت کمک می‌کند. ارائه معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی، تسهیل دسترسی به خدمات و تسهیلات بانکی، برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی از جمله حمایت‌های ویژه دولت در راستای توسعه صادرات است. طبق آمار رسمی، سهم صادرات کالاهای غیر نفتی در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به ترتیب ۴۸ میلیارد و ۴۴۰ میلیون دلار و ۵۴ میلیارد و ۱۳۹ میلیون دلار بوده است که بیشترین میزان صادرات غیرنفتی کشور در طی سال‌های گذشته را نشان می‌دهد.
امروزه، برگزاری نمایشگاه‌های صادراتی به عنوان یک ابزار مهم تجارت بین‌المللی مطرح می‌شود. تجربه نمایشگاه‌های صادراتی در دنیا نشان می‌دهد که بازدیدکنندگان نمایشگاه تبدیل به خریداران جدی‌تری می‌شوند از این رو می‌توان نمایشگاه را به عنوان یکی از بازوان اصلی صادرات کشور معرفی کرد. یکی از اهداف نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی، تبادل اطلاعات بازرگانی و گسترش مبادلات تجاری و ایجاد زمینه مساعد برای معرفی آخرین محصولات تولیدی بنگاه‌ها در جهت رشد و توسعه صادرات کالا‌ها است.
در حوزه توسعه صادرات غیرنفتی باید دو هدف اصلی را دنبال کرد: یکی متنوع سازی بازارهای صادراتی و دیگری صادرات کالا با ارزش افزوده بیشتر و با پیچیدگی فنی بالاتر، همچون محصولات دانش‌بنیان. ماهیت اصلی نمایشگاه‌ها تحقق بازاریابی برای یک صنعت خاص است و یکی از مهم‌ترین ابزار‌های ارتباطات بازاریابی عنوان می‌شود.
بازاریابی نمایشگاهی شامل نمایش و تبلیغ محصولات و خدمات شرکت‌ها در یکی از این رویداد‌های بزرگ است. از آنجایی که هدف نمایشگاه‌های تجاری و بین‌المللی کمک به فضای کسب‌وکار برای برندسازی است، با حضور در این نمایشگاه ها، تعداد زیادی مشتری جدید و همچنین ارتباط گیری با متخصصان دیگر در حوزه کاری مرتبط و شناخت و ارزیابی رقبا و محصولات و خدمات گسترده در صنعت مرتبط خودشان به دست خواهند آورد.
حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در نمایشگاه‌ها نقش مهمی در توسعه صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا دارد و به رشد تولید کمک می‌کند. با وجود اهمیت بالای این شرکت‌ها در سال‌های اخیر، سهم کالاهای دانش‌بنیان ایران در بازارهای صادراتی همچنان محدود است. برگزاری نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران فرصتی ارزشمند برای معرفی بهتر این محصولات و افزایش سهم آن‌ها در سبد صادرات غیرنفتی کشور فراهم می‌کند.
با برگزاری هفتمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران «ایران اکسپو ۲۰۲۵»، انتظار می‌رود که ایران به یک کشور تاثیرگذار صادراتی در منطقه خاورمیانه تبدیل شود و تغییر مسیر تجارت کشور رقم بخورد که نتیجه‌های مثبت اقتصادی آن در طی سال‌های آینده برای کشور ملموس خواهد بود. با وجود تحریم‌های بین‌المللی، حضور تجار و بازرگانان کشورهای دنیا در این نمایشگاه باعث ایجاد روابط اقتصادی گسترده وشکل گیری سیاست گذاری‌های مناسب دولت در کنار صادرکنندگان در راستای تحول ساختاری در ترکیب صادرات غیرنفتی و شناسایی روش‌های مقابله با رفع موانع تجارت خارجی سبب افزایش ارزش صادرات کالا‌ها و خدمات غیرنفتی ایران می‌شود. تداوم و برپایی نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران در بخش تجارت خارجی بسیار موثر بوده و می‌تواند علاوه بر ارزآوری موثر در زمینه صادرات کالای غیرنفتی، بلکه در زمینه ارائه خدمات فنی، انتقال تکنولوژی و ترانزیت نیز ارزآوری داشته باشد.
نمایشگاه ایران اکسپو ۲۰۲۵، با چشم‌اندازی روشن و مأموریتی بزرگ، گام در مسیری نهاده است که فراتر از یک رویداد صرفاً تجاری باشد. این نمایشگاه قرار است دریچه‌ای برای تسهیل تبادلات تجاری و معرفی توانمندی‌های صادراتی جمهوری اسلامی ایران به جهان بگشاید و فرصت‌های تازه‌ای را پیش روی تجار و بازرگانان داخلی و خارجی قرار دهد. در این بستر، توسعه صادرات غیرنفتی و ارتقای جایگاه ایران در بازارهای جهانی با هدف جذب سرمایه‌گذاری خارجی با جدیت دنبال می‌شود.
ایران اکسپو، محیطی فراهم خواهد کرد برای مذاکرات تجاری، انعقاد قراردادهای همکاری و شکل‌گیری شبکه‌های بین‌المللی تجاری. در دل این رویداد، ویترینی از توانمندی‌های اقتصادی و صنعتی کشور به نمایش درخواهد آمد؛ ویترینی که نه تنها محصولات و خدمات ایرانی را به جهانیان معرفی می‌کند، بلکه پتانسیل‌های اقتصادی کشور را برای سرمایه‌گذاران خارجی به روشنی به تصویر می‌کشد.
فراتر از تجارت، این نمایشگاه در پی آن است که فرهنگ و تمدن غنی ایران را نیز به جهانیان بشناساند و سهمی در توسعه صنعت گردشگری کشور داشته باشد. ایران اکسپو ۲۰۲۵ فرصتی خواهد بود برای ایجاد ارتباطات تجاری میان شرکت‌های ایرانی و خارجی، تبادل دانش و فناوری و شکل‌دهی به شبکه‌ای از فعالان اقتصادی. در نهایت، این رویداد می‌تواند بستر همکاری‌های موثر میان بخش خصوصی و دولتی را فراهم ساخته و گامی مهم در جهت تقویت جایگاه ایران در زنجیره ارزش جهانی و ارتقای بهره‌وری در بخش تولید بردارد.
* عضو هیات علمی دانشگاه هرمزگان
