دهقان دهنوی رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد مطرح کرد:
دیپلماسی اقتصادی در خدمت رونق صادرات
در ابتدا به رشد صادرات غیرنفتی در سال گذشته اشاره کنید. به نظر شما این رشد محصول چه عواملی بود و آیا در سال جاری نیز این رشد مستمر خواهد بود؟
دولت چهاردهم برنامه خود را تحقق برنامه هفتم عنوان کرد و در برنامه هفتم باتوجه به شرایط اقتصادی رشد ۲۳ درصدی صادرات غیرنفتی پیش‌بینی شده است. این موضوع یک پیش‌بینی مطلوب است و اگر این مهم محقق شود اهداف برنامه را اجرایی کردیم؛ در سال گذشته بالاترین میزان صادرات غیرنفتی در تاریخ تجارت خارجی کشور ثبت شد، رشد تجارت ۱۵.۶ درصد بود و این عدد همچنان با رشد ۲۳ درصدی فاصله دارد. حال اگر بخواهیم در سال جاری به رشد ۲۳ درصدی برسیم باید حجم تجارت خارجی خود را به حدود ۷۰ میلیارد دلار برسانیم که این عدد در صادرات غیرنفتی عدد بزرگی است. همچنین در سال گذشته میزان تراز تجاری منفی نیز کاهش پیدا کرد و از بالغ بر ۱۶ میلیارد دلار به ۷ میلیارد دلار رسید که از این عدد حدود ۴ میلیارد دلار آن به واردات طلا تخصیص یافته است. با توجه به این که کالای طلا جزو واردات باکیفیت محسوب می‌شود، می‌توان گفت تراز تجاری ما حدود ۳ میلیارد دلار است. اگر بخواهیم میزان حجم تجاری خود را افزایش بدهیم، نیازمند نقش‌آفرینی کشور در زنجیره خلق ارزش جهانی و سرمایه‌گذاری است و باید در اینجا استراتژی‌های توسعه صادرات را دنبال کنیم. زیرا با فروش مواد معدنی و کالاهای اساسی نمی‌توان جهش صادراتی که به‌دنبال آن هستیم را محقق کنیم، بلکه بهتر است در زنجیره ارزش جلو برویم. شعار سرمایه‌گذاری برای تولید نیز در همین راستا است. اعتقاد سازمان توسعه تجارت ایران این است که جهش صادرات در مرحله سرمایه‌گذاری رخ می‌دهد، اینکه بررسی کنیم چه کالاهایی را صادر کنیم که حجم تجارت خارجی ما به ۷۰ میلیارد دلار برسد در کدام حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کنیم که در سال‌های متمادی بتوانیم جهش صادراتی خود را رقم بزنیم.
در اردیبهشت سال جاری شاهد دو رویداد مهم بین‌المللی ایران اکسپو ۲۰۲۵ و اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا هستیم. آیا این رویدادها زمینه‌ساز جهش صادراتی خواهد بود؟
در سایه فضای سیاسی امیدوارکننده کشور، به نظر می‌رسد که این نمایشگاه و اجلاس مقدمه‌ای برای تحولات مثبت اقتصادی باشد؛ هفتمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران، اکسپو۲۰۲۵ و سومین اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا به‌صورت همزمان و با فاصله یک روز، هفته آینده برگزار خواهد شد. این دو رویداد در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی کشور اهمیت بالایی دارد چراکه در این رویدادها، ابعاد متنوعی در نظر گرفته شده که علاوه بر حوزه تجاری و اقتصادی، زمینه همگرایی بین مقامات سیاسی و فعالان اقتصادی را دنبال می‌کند و دستاوردهای ارزشمندی از آنها حاصل خواهد شد. رویداد ایران اکسپو۲۰۲۵، بستری مناسب برای معرفی آخرین دستاوردهای صنعتی، نوآوری‌ها و فناوری‌های نوین ایرانی به جهانیان است و به شرکت‌های داخلی این امکان را می‌دهد تا با حضور در عرصه بین‌المللی، برند خود را تقویت کرده و سهم بیشتری از بازار جهانی را به خود اختصاص دهند. تجار و بازرگانان خارجی نیز با حضور در ایران اکسپو، فرصتی بی‌نظیر برای ورود به بازار پرظرفیت ایران را به دست می‌آورند. آنها می‌توانند با شناسایی شرکای تجاری بالقوه، عقد قراردادهای تجاری و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مختلف، از مزایای حضور در این بازار پویا بهره‌مند شوند.
استقبال مقامات و بازرگانان از ایران اکسپو ۲۰۲۵ به چه میزان است؟
در سال جاری انگیزه و استقبال به‌منظور شرکت در این رویداد نسبت به سال گذشته بیشتر شده است؛ در قالب نمایشگاه ایران‌اکسپو، ما میزبان هزاران تاجر خارجی از سراسر جهان خواهیم بود. تاکنون حدود ۴۰۰۰ متقاضی خارجی از ۱۱۰ کشور برای شرکت در این نمایشگاه ثبت‌نام کردند که شامل ۴۱ کشور آسیایی، ۲۱ کشور اروپایی، ۳۹ کشور آفریقایی، ۸ کشور از قاره آمریکا و یک کشور از اقیانوسیه هستند. این استقبال بی‌سابقه ظرفیت پذیرش هتل‌های ۴ و ۵ ستاره تهران را به چالش کشیده است و در حال حاضر تنها امکان پذیرش حدود ۲۵۰۰ نفر وجود دارد؛ به همین دلیل پالایش متقاضیان در حال انجام است تا موثرترین و پربازده‌ترین روابط با ایران برقرار شود. البته در سال جاری برنامه‌ریزی بهتری برای برگزاری ایران اکسپو انجام و ثبت‌نام‌ها از اواسط سال قبل آغاز شد. بر این اساس تجار نیز هدفمند انتخاب شدند؛ به‌طور کلی هدف این است که مدعوین رویداد ایران‌اکسپو را کیفی‌سازی کنیم و میزبان مهمانانی باشیم که خواهان جذب تولیدات و توانمندی‌های ایران هستند تا کمکی به رشد و رونق صادرات غیرنفتی کشور شود. شعار اکسپو امسال «ایران زیبا و امن» است؛ ایران یک کشور با ظرفیت‌های بسیار در حوزه مختلف است و فرهنگی غنی دارد، از این‌رو ما باید زیبایی‌ها و جذابیت‌های بازار ایران را نشان بدهیم.
حمایت‌های دولت به ویژه سازمان توسعه تجارت ایران در برگزاری رویداد ایران اکسپو ۲۰۲۵ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تقویت دیپلماسی سیاسی و فرهنگی در برپایی این نمایشگاه باجدیت پیگیری و دنبال می‌شود؛ معاون اول رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای سیاستگذاری ایران اکسپو، همه ارکان دولت را ملزم به حمایت کرده است، خوشبختانه همه ارکان پای کار هستند؛ رئیس‌جمهور، معاون اول ایشان و سایر دستگاه‌ها از جمله وزارت امور خارجه، وزارت نفت، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی و شرکت نمایشگاه‌ها، بر نقش اساسی رسانه‌ها در موفقیت این رویداد تاکید دارند. در واقع معاون اول رئیس‌جمهور بر این باور است که نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی مهم‌ترین رویدادی است که می‌تواند اهداف راهبردی کشور را در بخش تجارت و صادرات پیگیری کند، این راهبرد دولت، وفاق ملی در توسعه اقتصادی و تجاری را از گذشته جدی‌تر می‌کند. هفتمین نمایشگاه ایران اکسپو ۲۰۲۵، با همکاری و مشارکت وزارت صمت، وزارت امور خارجه، سازمان توسعه تجارت ایران و سایر نهادهای دولتی و خصوصی برگزار می‌شود.
چه برنامه‌ها و نشست‌هایی در حاشیه این رویداد برگزار می‌شود؟
در این دوره از نمایشگاه ۵ روزه ایران اکسپو، یک روز به افتتاحیه و یک روز به اختتامیه اختصاص دارد و در ۳ روز میانی، برنامه‌ریزی برگزاری ۳ نشست را انجام دادیم که این نشست‌ها نمونه و اقتباسی از نشست‌های کنفرانس داووس است. در این نشست‌ها یک کارشناس از بدنه دولت، یک کارشناس خارجی و یک کارشناس از بدنه علمی و بخش خصوصی موضوعات حوزه تجارت خارجی را از زوایای مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند. نقش هوش مصنوعی در توسعه تجارت،صادرات خدمات فنی و مهندسی و توسعه تجارت (چالش‌ها و فرصت‌ها) و نقش گردشگری خلاق در توسعه تجارت، تمرکز بر رویدادهای گردشگری در این نشست‌ها بررسی خواهد شد؛ تلاش ما این است که خروجی این دوره قابل قبول باشد. همچنین با تشکیل دبیرخانه اکسپو، موضوعات مطرح شده در جلسات و توافقات را ثبت می‌کنیم که درنهایت سنجه درستی از برون داد و بازخورد این رویداد قابل ارائه باشد. از این‌رو در شورای سیاستگذاری و از طریق دفاتر تجاری و رایزنان بازرگانی تعاملات تجاری را پیگیری خواهیم کرد که به نتایج مد نظر برسیم. در مجموع در سه سطح تعامل‌های اقتصادی در این رویداد تعریف شده‌اند؛ دولت با دولت G۲G، دولت با بخش خصوصی G۲B و بنگاه با بنگاه B۲B که این سطوح از همکاری، امکان انعقاد قراردادهای عملیاتی و راهبردی را افزایش می‌دهد. باید حداکثر بهره‌برداری را از دیپلماسی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور در این نمایشگاه داشته باشیم و پیام‌های روشن و واضح از ایران به مسئولان و مقامات ارشد سیاسی و فعالان اقتصادی سایر کشورها از توانمندی‌های صادراتی داخلی و دستاوردهای دانش‌بنیان کشور نمایش بدهیم.
در پایان از ابتکارات جدیدی که در برگزاری این رویداد استفاده شده است جزئیاتی بفرمایید؟
در ترکیب مهمانان دعوت شده تلاش کردیم مدعوین را کیفی‌سازی کنیم و میزبان مهمانانی باشیم که خواهان جذب تولیدات و توانمندی‌های صادراتی ایران هستند. همچنین در برگزاری نشست‌های B۲B نیز تلاش کردیم که ابتکارات جدیدی داشته باشیم. آنچه مسلم است ایران اکسپو توانسته جای خود را در رویدادهای تجاری بین‌المللی باز کند، از این‌رو باید ازفرصت ایران اکسپو برای تعامل با تجار خارجی بهره بگیریم و به نظر می‌رسد که این رویداد می‌تواند امکان برقراری ارتباط بین تولیدکنندگان داخلی با تجار و سرمایه‌گذاران خارجی را فراهم کند.
