نتایج مثبت ایران اکسپو را می‌توان در قراردادهای تجاریِ منعقدشده مشاهده کرد
بازرگانی روی دور رونق
میثم شفیعی بیان کرد: دولت چهاردهم بر برگزاری این نمایشگاه تمرکز زیادی کرده‌است؛ زیرا بازرگانان از کشورهای مختلف دنیا از این رویداد موفق در تجارت خارجی کشور استقبال کرده‌اند. با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران در منطقه‌ای ژئوپولتیکی و در قاره پهناور آسیا قرار دارد و دروازه ورود بسیاری از کشورها برای تبادلات به شمار می‌رود، برگزاری نمایشگاههایی مثل نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی جمهوری اسلامی ایران (ایران اکسپو) از اهمیت بسیاری برخوردار است.
وی اظهار کرد: بسیاری از کسب‌وکارها تمایل دارند در نمایشگاه‌ها شرکت کنند، زیرا این رویدادها فرصت مناسبی را برای توسعه فراهم می‌کند. نمایشگاه‌ها امکان تعامل گسترده و همزمان را برای صاحبان کسب‌وکارها به وجود می‌آورند، به‌ویژه زمانی که در بازه زمانی کوتاه، مانند دو یا سه روز، ظرفیت بازاریابی شرکت‌ها متمرکز می‌شود و می‌توان به نتایج قابل توجهی دست یافت. اما اهمیت اصلی نمایشگاه‌ها صرفاً به حضور در آن محدود نیست؛ بلکه برندسازی نمایشگاه‌ها نیز یک رویکرد کلیدی محسوب می‌شود.
عضو هیات مدیره انجمن مدیریت کسب‌و‌کار ایران خاطرنشان کرد: برای تحلیل این امر می‌توان عملکرد کشورهای مختلف را بررسی کرد. به عنوان مثال، امارات هم‌اکنون چند نمایشگاه معتبر بین‌المللی (اکسپو) برگزار می‌کند که در سطح جهانی شناخته شده‌اند. این رویدادها به حد زیادی تبلیغ و برند شده‌اند، به‌طوری‌که از سراسر دنیا، شرکت‌ها و مشتریان برای حضور در این نمایشگاه‌ها به این کشور سفر می‌کنند و از ظرفیت‌های ایجاد شده بهره‌مند می‌شوند. این موضوع برای متولیان برگزاری نمایشگاه‌ها در کشور ما نیز اهمیت دارد.
شفیعی ادامه داد: علاوه بر برگزاری نمایشگاههایی مانند ایران‌اکسپو، باید بر موضوع برندسازی بین‌المللی این رویدادها در حوزه‌های خاص تمرکز وجود داشته باشد. این اقدام میزان تمایل مشتریان خارجی به حضور در رویدادهای مربوط به کشورمان را افزایش خواهد داد. در نتیجه، این امر نه‌تنها موجب توسعه سریع‌تر اقتصادی خواهد شد، بلکه تمایل تولیدکنندگان داخلی برای شرکت در این نمایشگاه‌ها را نیز افزایش می‌دهد.
وی افزود: اگر بخواهیم ابعاد اقتصادی این موضوع را در نظر بگیریم، می‌توان گفت که نمایشگاه‌ها می‌توانند نقش جدی در ارزآوری ایفا کنند، بنیه اقتصادی کشور را تقویت کرده و اعتبار بین‌المللی ما را در حوزه صادرات افزایش دهند. بنابراین، اگر این چنین ظرفیت‌هایی وجود دارد، باید روی برندسازی بین‌المللی آنها تمرکز کرده و کشورهای هدفی که با ما تعامل دارند را شناسایی کنیم. علاوه بر آن، امکان حضور شرکت‌ها و کسب‌وکارهای خارجی در نمایشگاه‌های کشور باید با جدیت برنامه‌ریزی شود، چرا که نهایتا مثلث بازاریابی نمایشگاهی تکمیل خواهد شد.
ضرورت توجه به برندسازی در کنار برگزاری نمایشگاه‌ها
این عضو هیات علمی دانشگاه در عین‌حال بیان کرد: این سازوکار به ایجاد ساختار حرفه‌ای بازاریابی و تسهیل تعاملات اقتصادی منجر می‌شود. به همین دلیل تاکید می‌کنم که توجه به برندسازی در کنار برگزاری نمایشگاه‌ها ضروری است. در این زمینه کشورهای دیگر پیشرفت چشمگیری داشته‌اند؛ برای مثال ترکیه در صنعت نساجی و امارات در حوزه‌های غذای جهان و فناوری نمایشگاههایی را ایجاد کرده‌اند که اکنون به برندهای جهانی تبدیل شده‌اند. برای تقویت نمایشگاه‌ها در کشور و ایجاد یک برند بین‌المللی، نیازمند تدوین استراتژی‌های جامع هستیم. این فرآیند نیازمند طراحی کمپین‌های تخصصی، تدوین سبد محصولات و خدمات، و برنامه‌ریزی دقیق است.
شفیعی با بیان اینکه به طور کلی، مکانیزم توسعه اقتصاد یا افزایش درآمد ملی (اعم از خالص یا ناخالص) سه مسیر اصلی دارد، توضیح داد: اولین مسیر توسعه حبابی یا مبتنی بر گردش داخلی است؛ در این حالت، اقتصادها بدون افزایش واقعی تولید ثروت، تنها با اتکا به ظرفیت‌های داخلی و فعالیت‌هایی نظیر دلالی، صرفاً آمار گردش مالی خود را افزایش می‌دهند. این اقدامات معمولاً رشد واقعی اقتصاد را به همراه ندارد و بیشتر شبیه به ایجاد یک حباب است. در این روش، تنها با چند بار گردش سرمایه بین افراد یا بخش‌های مختلف، بدون خلق ارزش افزوده جدید، آمارها به شکل صوری بهبود پیدا می‌کند. برخی دولت‌ها ممکن است این شیوه را برای نشان دادن توسعه به کار ببرند.
وی درباره توسعه مبتنی بر تولید داخلی و ارزش‌افزوده اظهار کرد: در این مسیر، اقتصادها تلاش می‌کنند با ایجاد ارزش افزوده در داخل و تقویت تولیدات بومی، اقتصاد داخلی خود را توسعه دهند. هرچند این مدل نسبت به حالت قبلی اثربخش‌تر و واقعی‌تر است، اما نقطه ضعف آن استفاده مستمر از منابع داخلی و کاهش ذخایر کشور است. معمولاً دولت‌ها از این رویکرد به عنوان استراتژی اصلی بهره می‌گیرند و تلاش می‌کنند توسعه اقتصاد کلان را بر پایه توان داخلی پیش ببرند؛ هرچند این روش، هم محاسنی دارد و هم معایبی.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به توسعه مبتنی بر استفاده از ظرفیت‌های خارجی و صادرات گفت: این رویکرد، که آینده‌نگرانه‌تر و پایدارتر از دو شیوه قبل است، بر بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی سایر کشورها از طریق صادرات تاکید دارد. در این روش، کشور با فروش کالا و خدمات به کشورهای دیگر و جذب ارز خارجی، می‌تواند منابع داخلی را تقویت کرده و ارزش‌افزوده بالاتری ایجاد کند. این مدل هم‌افزایی بیشتری ایجاد می‌کند و علاوه بر فرآوری و تولید، به افزایش ذخایر ارزی و توسعه کانال‌های مالی منجر می‌شود که به تقویت تولید داخلی نیز می‌انجامد. به همین دلیل، بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته، راهبرد اصلی خود را بر مبنای صادرات قرار داده‌اند.
صادرات رکنِ اصلی هر اقتصاد توسعه‌محور است
شفیعی ادامه داد: برای نمونه، کشورهای غربی (به ویژه آمریکا) سال‌هاست که زیرساخت‌های گسترده‌ای را برای تسهیل صادرات و تجارت خارجی فراهم کرده‌اند. البته امروزه که تراز تجاری برخی از این کشورها منفی شده و وارداتشان بیش از صادراتشان است، شاهد تغییر رفتار آنها نسبت به این نهادهای بین‌المللی هستیم. در مجموع، صادرات رکنِ اصلی هر اقتصاد توسعه‌محور است، و اگر کشوری به دنبال رشد پایدار و مستمر باشد، ناگزیر باید صادرات را در دستور کار راهبردی خود قرار دهد و به سایر روش‌ها نیز به عنوان مکمل توجه کند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه یکی از ابزارهای مهم توسعه صادرات، برگزاری یا شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی (اکسپو) است گفت: این‌نمایشگاه‌ها با هدف توسعه صادرات برگزار می‌شود. این نمایشگاه‌ها چه در مقیاس کلانِ ملی و چه در سطح خرد و کسب‌وکاری، جزو مؤثرترین ابزارهای توسعه صادرات محسوب می‌شوند و معمولاً در رتبه دوم یا سوم مهم‌ترین روش‌های رشد صادرات قرار می‌گیرند. نمایشگاه‌های تجاری و بین‌المللی (اکسپوها) ظرفیت واقعی برای توسعه صادرات محور ایجاد می‌کنند. دلیل اصلی اهمیت این نمایشگاه‌ها آن است که فرآیند صادرات چهار رکن اساسی دارد: ارتباط، ارائه، تعامل و همکاری. ابتدا باید مشتری مناسب شناسایی و رابطه اولیه ایجاد شود؛ سپس محصولات و توانمندی‌ها به مشتری معرفی و ارائه شوند، در ادامه با مذاکره و تعامل اعتمادسازی صورت گرفته و نهایتاً همکاری در قالب قرارداد و توافق انجام می‌پذیرد.
شفیعی خاطرنشان کرد: خاصیت ممتاز نمایشگاه‌های تجاری این است که این چهار مرحله کلیدی به شکلی همزمان و متمرکز در بستر نمایشگاه‌ها اتفاق می‌افتد. در این نمایشگاه‌ها امکان ارتباط مستقیم با مشتریان، ارائه محصولات، مذاکره و در نهایت به سرانجام رساندن همکاری‌ها فراهم می‌شود. این امر فرصت فوق‌العاده‌ای را برای کشورهای مختلف ایجاد می‌کند تا بتوانند صادرات خود را به نحو چشمگیری توسعه دهند. همچنین، از منظر فرهنگ‌سازی صادراتی و کسب تجارب بازاریابی بین‌المللی نیز حضور در این نمایشگاه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.
وی با بیان اینکه برقراری ارتباط با مشتریان بالقوه از مناطق مختلف دنیا، که ممکن است برخی دسترسی به آنها دشوار و هزینه‌بر باشد، در نمایشگاه‌های بین‌المللی تسهیل می‌شود، گفت: این نمایشگاه‌ها فرصت منحصربه‌فردی هستند تا مجموعه‌ای از مشتریان و تأمین‌کنندگان به شکل متمرکز در یک مکان گرد هم آیند و در مدت زمانی کوتاه، جلسات و مذاکرات متعددی با هم برگزار کنند؛ فرآیندی که در شرایط عادی نیازمند صرف هزینه و زمان بسیار بیشتری است. در نتیجه، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی نه‌تنها به گسترش صادرات کمک می‌کند بلکه بستر ارزشمندی برای ارتقای ظرفیت‌های تعامل و همکاری‌های بین‌المللی فراهم می‌آورد.
