ایران اکسپو می‌تواند دریچه‌ای تازه به توسعه تجارت خارجی باشد
سکوی پرتاب اقتصاد ایران
جغرافیای متنوع میهمانان اکسپو
محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در جریان این رویداد به دنیای اقتصاد توضیحاتی ارائه داد. وی گفت: استقبال از هفتمین نمایشگاه ایران‌اکسپو توسط شرکت‌های داخلی و طرف‌های خارجی بی‌نظیر بوده‌است. هیات‌های تجاری از 111 کشور دنیا در طول این پنج روز به ایران سفر کرده‌اند. بیش از 4000 نفر داوطلب حضور در این نمایشگاه بودند، با وجود این، ظرفیت هتل‌های 4 و 5 ستاره کشور محدود بود و درنتیجه ناچار به پذیرش بخشی از متقاضیان شدیم. در دوره برگزاری این رویداد بیش از 3000 نفر از تجار خارجی برای بازدید از نمایشگاه ایران اکسپو، تعامل با تولیدکنندگان، صنایع و تاجران کشورمان، حاضر شده‌اند.
معاون وزیر صمت گفت: در این رویداد ۴۰ کشور آسیایی، ۳۸ کشور آفریقایی، ۲۳ کشور اروپایی و هشت کشور از آمریکای جنوبی حضور دارند که این آمار نشان‌‌دهنده توجه ویژه جامعه بین‌المللی به ظرفیتهای تجاری ایران است. از میان 23 کشور اروپایی حاضر در این رویداد بزرگ تجاری، بخش بزرگی از آنها از میان کشورهای اروپای شرقی ازجمله صربستان، رومانی، مجارستان و .... متقاضی حضور در ایران شده‌اند. با وجود این، فعالان تجاری از کشورهایی همچون انگلستان، هلند، آلمان، اسپانیا و ... نیز در این رویداد مهم تجاری حاضر خواهند شد. بنابراین باید این‌طور ادعا کرد که نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۵ با میزبانی کم‌سابقه از نمایندگان کشورهای مختلف، فرصتی طلایی برای نمایش توانمندی‌های تولیدی و صادراتی ایران محسوب می‌شود.
از نظر دهقان دهنوی ایران اکسپو محل عرضه توانمندی‌های صادراتی بیش از هزار شرکت ایرانی است. به این معنی که فرصتی برای صنایع، تولیدکنندگان و حتی تجار ایرانی فراهم آمده تا توان خود را برای عرضه در بازار رقابت جهانی به نمایش بگذارند. در این نمایشگاه واحدهای توانمند تولیدی و صادراتی در حوزه‌های مختلف صنعت، معدن، کشاورزی، گردشگری، دانش‌بنیان، خدمات‌دهنده فنی مهندسی حضور دارند.
وی یادآوری کرد: در هفتمین دوره از رویداد تجاری ایران اکسپو، تمام تمرکز خود را بر ارتقا سطح کیفی شرکت‌کنندگان داخلی و خارجی متمرکز کرده‌ایم. امید می‌رود دستاوردهای حاصل از این رویداد نیز به‌طور چشمگیری بهبود یابد.
دهقان دهنوی گفت: در نمایشگاه ایران اکسپو 2025 رشد قابل‌توجه از لحاظ کمی و کیفی نسبت به اکسپو سال گذشته ایجاد شده‌است. به‌طوری که غرفه‌ها در فضایی بیش از 70 هزار متر مربع حتی در فضای باز احداث شده‌است. سالن مذاکره، تیم ترجمه و همچنین امکانات پشتیبانی کامل فراهم شده تا مذاکرات B2B شکل بگیرد. امید است این مذاکرات به قراردادهای فروش کالا و خدمات منجر شود. نشست‌های تخصصی B2B نیز با حضور کارشناسان و فعالان اقتصادی درحال انجام است.
رییس سازمان توسعه تجارت افزود: استقبال از این نمایشگاه تاکنون به‌مراتب مثبت‌تر و سازنده‌تر از سال‌های قبل بوده‌است. همین استقبال و برگزاری نشست‌های تجاری، ما را به کسب نتایج موفق اقتصادی از این رویداد، امیدوار می‌کند. این نمایشگاه به عنوان بخش مهمی از استراتژی توسعه صادرات، نقش غیرقابل انکاری در موفقیت‌های صادراتی کشور داشته‌است.
دهقان دهنوی در پایان گفت: رایزنی‌های سیاسی و جلسات تخصصی این نمایشگاه بدون شک به توسعه صادرات کشور منجر خواهد شد. ایران اکسپو اهرمی برای تسهیل مسیر ورود تجار به بازارهای جدید، تلقی می‌شود. در این رویداد حضور پرقدرت بخش خصوصی بسیار پررنگ است و تلاش شده در این نمایشگاه از بازیگران اصلی و تاثیرگذار حوزه تجارت خارجی بهره‌گیری شود. درنهایت باید تاکید کرد موفقیت این رویداد در گرو تبدیل مذاکرات به قراردادهای پایدار تجاری خواهد بود. امید می‌رود نتایج نهایی این رویداد نیز مورد پذیرش همگان باشد.
فرصت تعامل معدنی با آفریقا و همسایگان
داریوش اسماعیلی، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز در جریان این رویداد به دنیای اقتصاد گفت: هفتمین دوره از نمایشگاه ایران اکسپو با حضور قدرتمند شرکت‌های ایرانی و اسقبال کم‌نظیر بازدیدکنندگان خارجی مواجه است. این رویداد فرصتی جدی برای ارتباط با بازارهای بین‌المللی و ارائه توانمندی‌های اقتصادی کشور را مهیا کرده‌است. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز در این رویداد حاضر است تا توان خود را عرضه کند.
وی تاکید کرد: ایران از ظرفیت بی‌نظیری در حوزه معادن برخوردار است، همین پتانسیل‌های معدنی نیز زمینه توسعه فعالیت‌های اکتشافی را در کشور فراهم کرده‌است. ما در بخش ژئوفیزیک هوایی پیشرفت قابل‌توجهی را از آن خود کرده‌ایم. انتظار می‌رود از نمایشگاه ایران‌اکسپو بتوانیم به‌عنوان بستری برای توسعه بهره بگیریم.
اسماعیلی افزود: براساس ماده 48 قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران، وزارت صمت مکلف است با همکاری وزارت امور خارجه و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، در طول اجرای برنامه اقدامات لازم در زمینه شناسایی ذخایر معدنی فراسرزمینی و دریایی و برنامه‌ریزی جهت بهره‌مندی از این معادن را انجام دهد. درهمین‌حال در این قانون امکان‌سنجی و شناسایی کشورهای هدف، صادرات دانش فنی و خدمات فنی، طراحی و مهندسی و پیمانکاری و مبادله موافقتنامه توسعه همکاری در بخش معدن و صنایع معدنی اعم از اکتشاف، بهره‌برداری و فراوری مورد توجه قرار گرفته‌است. انتظار می‌رود نمایشگاه ایران‌اکسپو فرصت مناسبی برای پیشبرد اهداف توسعه‌ای بخش معدن منطبق با برنامه هفتم توسعه را فراهم کند. سازمان زمین‌شناسی ایران از ظرفیت خوبی برای همکاری با کشورهای همسایه و کشورهای آفریقایی برخوردار است. بدون تردید این دست همکاری‌ها تاثیر بسزایی بر بهبود شرایط اقتصادی کشور خواهد داشت.
بستری برای توسعه اقتصادی
وجیه‌الله جعفری، معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت در پاسخ به سوال «دنیای اقتصاد» پیرامون رویداد ایران اکسپو گفت: این بزرگترین رویدادهای تجاری کشور است. این رویداد هم‌زمان با اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا درحال برگزاری است. هم‌زمانی دو رویداد یادشده، فرصت کم‌نظیری را برای ارائه توانمندی‌های صادراتی کشور مهیا کرده‌است. خوشبختانه شرکت‌های بزرگ فعال در بخش معدن و صنایع معدنی کشور، با تمام توان خود در این رویداد حاضر شده‌اند. با توجه به فرصت‌های بی‌نظیر معدنی کشور، زنجیره تولید فلزات و محصولات معدنی در کشور ما توسعه چشمگیری داشته است.
جعفری افزود: زنجیره تولید فولاد و مس در ایران از منظرهای متفاوت کمی و کیفی و همچنین تکنولوژی تولید، توسعه داشته‌است. بدون تردید در سایه تعامل با کشورهای خارجی، تولید در زنجیره معدن و صنایع معدنی ارتقا خواهد یافت و تاثیر مثبت بسزایی بر اقتصاد کشور خواهد داشت.
معاون وزیر صمت گفت: ظرفیت تولید در بسیاری از حلقه‌های زنجیره تولید فلزات ایران، به‌مراتب بالاتر از نیاز بازار داخلی است، بنابراین باید از تعامل با جهانیان به‌عنوان فرصتی برای حضور حداکثری در بازار جهانی بهره گرفت. درهمین‌حال می‌توانیم بخشی از تولید خود را به بازار جهانی عرضه کنیم. با تکیه بر بهبود تعاملات جهانی می‌توانیم در مسیر جذب سرمایه خارجی نیز گام برداریم. یکی از نیازهای اصلی کشور جذب سرمایه با هدف بهبود شرایط تولید و عملکرد صنایع است. همچنین می‌توان نیازهای وارداتی زنجیره تولید به واردات را هم با اتکا به پتانسیل این بخش تامین کرد.
وی افزود: توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که در برنامه هفتم توسعه کشور، رشد سالانه 8 درصدی در بخش صنعت و رشد سالانه 13 درصدی در حوزه معادن هدف‌گذاری شده‌است. بدون تردید این رشد در سایه برقراری تعامل سازنده با دنیا ممکن خواهد شد.
وجیه الله جعفری در پایان یادآوری کرد که هفتمین نمایشگاه ایران‌اکسپو در قیاس با دوره‌های قبل به‌مراتب بهتر است. مخاطبان بسیاری از کشورهای خارجی در این رویداد حاضر شده‌اند و انتظار می‌رود این فضا به برقراری تعاملات جدی در سطح بین‌المللی کمک کند.
ضرورت اصلاح روابط با دنیا
محمدرضا بهرامن، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران نیز در جریان این رویداد به «دنیای اقتصاد» گفت: هفتمین دوره از رویداد تجاری ایران اکسپو فرصت مناسبی را برای حضور تجار و تولیدکنندگان بین‌المللی در ایران فراهم کرده‌است. حضور پرشور تجار خارجی در این نمایشگاه، امکان حضور در بازارهای بین‌المللی را مهیا می‌کند. به این رویداد باید به چشم فرصتی برای حضور در بازارهای جهانی و کسب بازارهای جدید نگریست.
وی با بیان اینکه بازار مصرف در کشور ما محدود است، درحالی‌که ظرفیت تولید در بسیاری از صنایع قابل توجه برآورد می‌شود، افزود: بنابراین می‌توان با تکیه بر تعاملات جهانی، از ظرفیتهای تولید در بخش‌های مختلف، به‌طور حداکثری بهره برد. بدون تردید توسعه روابط سازنده در سطح بین‌المللی به بهبود شرایط اقتصادی کشور، کمک ویژه‌ای خواهد کرد. اغلب صنایع ایران در حال حاضر به دلیل محدودیت در دسترسی به بازارهای مصرف، با ظرفیت محدودی فعالیت می‌کنند؛ ما هم‌اکنون فرصت ارتقا تا 30 درصدی ظرفیت تولید خود را داریم.
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: خوشبختانه در این دوره از نمایشگاه، استقبال خوبی از سوی شرکت‌ها و تجار خارجی صورت گرفته‌است. همین استقبال نیز حکایت از پتانسیل‌های ایران برای سرمایه‌گذاری و توسعه دارد. چنانچه شرکت‌ها و صنایع ایرانی بتوانند در این فرصت، توان خود را به درستی به نمایش بگذارند، همکاری و تعاملات مثبت و سازنده‌ای شکل خواهد گرفت.
بهرامن با بیان اینکه اتاق بازرگانی ایران در مقام پارلمان بخش خصوصی تمام توان خود را به کار بسته تا ظرفیتهای بخش خصوصی را به نمایش بگذارد، گفت: تشکل‌های بخش خصوصی نیز در این رویداد با قدرت حاضر شده‌اند. این حضور به ارائه توانمندی‌ها و دستاوردهای صنایع کشور، کمک ویژه‌ای خواهد کرد. خوشبختانه طرف‌های خارجی نیز تاکنون به برقراری تعامل سازنده با ایران و فعالان بخش خصوصی کشور، راغب بوده‌اند.
ناگفته نماند که تحریم و نبود تعامل سازنده با دنیا یکی از موانع جدی پیش روی توسعه صادرات کشور است. تحریم تعاملات مالی و بانکی ما را با دنیا متوقف کرده‌است. درهمین‌حال قرار گرفتن ایران در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف نیز بر بار مشکلات ما در صحنه تجارت جهانی افزوده‌است. در چنین فضایی رفع تحریم می‌تواند در گره‌گشایی از مشکلات ما به شدت موثر باشد. این اقدام می‌تواند بخش بزرگی از هزینه‌های تحمیل‌شده به صنایع را کاهش دهد و رقابت‌پذیری محصولات ایرانی را در بازارهای بین‌المللی افزایش دهد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به آثار شگرف رفع تحریم بر ارتقا تولید و تجارت، بهبود شرایط اقتصادی و برون‌رفت از مشکلات، امید می‌رود مذاکرات با طرف آمریکایی که در هفته‌های گذشته در دست اجراست، در بازه زمانی مناسبی به نتیجه مطلوب برسد. در چنین فضایی می‌توان به جذب سرمایه خارجی به کشور و همچنین توسعه صنعتی و اقتصادی امید داشت. ایران از ظرفیت ویژه‌ای در حوزه معادن و صنایع وابسته به آن برخوردار است. پتانسیل‌های معدنی کشور به قدری گسترده هستند که هرازگاهی سیاستگذاران شعار معدن به‌جای نفت را سر می‌دهند. هرچند در عمل اقدامات درخوری برای بهره‌مندی از توان و ظرفیت معادن کشور، انجام نشده‌است.
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که توسعه معادن در تعاملات تجاری با دنیا ممکن می‌شود. یعنی در شرایطی که از یک‌سو امکان ورود تجهیزات و ماشین‌آلات و فناوری‌های روز معدن‌کاری به کشور فراهم باشد و از سوی دیگر نیز بازاری برای فروش محصولات معدنی یا صنایع معدنی در دسترس تولیدکنندگان داخلی باشد. با توجه به ظرفیتهای ویژه معدنی کشور، رشد بخش معدن در اسناد بالادستی و در برنامه هفتم توسعه، برابر 13 درصد هدف‌گذاری شده است. تحقق این رشد نیازمند برقراری ارتباط با دنیا و جذب سرمایه به حوزه معادن است.
بهرامن در ادامه خاطرنشان کرد: سیاستگذاری کلی اکسپو به‌طور طبیعی در سطح دولت شکل می‌گیرد، اما دولت باید از تصدی‌گری فاصله بگیرد تا بخش خصوصی بتواند نقش‌آفرینی مؤثری داشته باشد. بخش خصوصی ایران از پتانسیل قابل‌قبولی در حوزه تولید و صادرات برخوردار است. اگر فضای مناسب برای فعالیت این بخش فراهم شود، می‌توانیم شاهد رشد قابل‌توجهی در صادرات غیرنفتی باشیم. برای بهره‌برداری حداکثری از فرصت ایران اکسپو، باید ارائه‌ای حرفه‌ای و کارآمد از ظرفیتهای کشور داشته باشیم. این امر مستلزم همکاری نزدیک بین بخش خصوصی و دولت، به‌ویژه در حوزه‌های آموزش، بازاریابی و توسعه زیرساخت‌هاست.
وی افزود: اتاق ایران به‌عنوان نماینده رسمی بخش خصوصی، صدای تولیدکنندگان، صادرکنندگان و کارآفرینان کشور در عرصه‌های بین‌المللی است. حضور فعال اتاق در ایران اکسپو، تضمین می‌کند که نیازها و ظرفیتهای واقعی اقتصاد کشور به درستی منعکس شود. درهمین‌حال از طریق تعاملات و دیدارهای رسمی با هیأت‌های تجاری خارجی، اتاق ایران نقش مهمی در گسترش روابط اقتصادی و تسهیل مذاکرات تجاری و سرمایه‌گذاری ایفا کرده‌است. با طراحی برنامه‌های جانبی از جمله برگزاری نشست‌های تخصصی، کارگاه‌های آموزشی، پنل‌های گفت‌وگو و رویدادهای معرفی فرصت‌ها، به ارتقاء برندینگ ملی و بهبود تصویر اقتصاد ایران در ذهن سرمایه‌گذاران و شرکای خارجی کمک کرده است.
الزامات توسعه صنعتی و اقتصادی
موسی احمدزاده نایب رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران نیز در همین خصوص نکاتی را به خبرنگار «دنیای اقتصاد» یادآور شد. وی گفت: هر ساله شاهد برگزاری نمایشگاه اکسپو در سطح بین‌المللی با هدف نمایش توانمندی‌های کشورهای مختلف هستیم. رویداد تجاری ایران اکسپو نیز برداشتی از نمونه خارجی آن است. در سال‌های گذشته تلاش خوبی برای رونق بخشیدن به رویداد انجام شده، بااین‌وجود در قیاس با نمونه مشابه خارجی آن، ضعف جدی داریم. خوشبختانه از هفتمین نمایشگاه ایران اکسپو، استقبال کم‌نظیری شده است. بااین‌وجود برای ارتقا کیفیت این همایش و رویداد بزرگ تجاری راه طولانی وجود دارد.
احمدزاده تصریح کرد: در درجه نخست انتظار می‌رود شرکت‌های پذیرش‌شده ایرانی در این نمایشگاه، از کیفیت به‌مراتب بالاتری برخوردار باشند. ارتقا سطح کیفیت شرکت‌های ایرانی حاضر در این رویداد، نقش ویژه‌ای در جلب مخاطب با کیفیت طی سال‌های آتی خواهد داشت. در حال حاضر براساس اظهارات مسئولان برگزاری نمایشگاه، بیش از 100 کشور در این رویداد حاضر شده‌اند. امید می‌رود این استقبال به کسب نتیجه مطلوب در حوزه تجاری و ارتقا صادرات کشور منجر شود.
به عقیده احمدزاده، صادرات غیرنفتی یکی از مهم‌ترین شاخصههای موثر بر تولید ناخالص داخلی است که زمینه گذار کشور به اقتصادی سالم و با درآمدهای پایدار را فراهم می‌کند. ضعف در توسعه صادرات یکی از مشکلات کلیدی اقتصاد ایران است که خود به‌عنوان مانعی در مسیر گسترش تولید عمل می‌کند. تولید غیرهدفمند نیز از دیگر شاخص‌هایی است که به توسعه‌‌‌‌نیافتگی صادرات منتهی می‌شود، به‌عبارتی دیگر در این زمینه یک رابطه دو طرفه میان صادرات و تولید برقرار است. شتاب‌بخشیدن به صادرات نیازمند ایجاد تحولی ساختاری در حوزه تولید و تجارت است. موانع متعددی در مسیر توسعه صادرات کشور به چشم می‌خورد، بخش بزرگی از این مشکلات در سایه سیاستگذاری ناکارآمد حاصل شده و درنتیجه بازنگری در استراتژی‌های کلان اقتصادی، ضروری به‌نظر می‌رسد. در همین‌‌‌‌حال نیازمند بازنگری جدی در تولید و حرکت به سمت ساخت محصولاتی با رقابت‌پذیری در سطح جهانی هستیم.
وی همچنین تاکید کرد: با قواعد قدیمی نمی‌توان در زمین و دنیای جدید، صادرات داشت. نوع بازارسازی و بازاریابی در تجارت بین‌الملل عوض شده‌است. با رشد تکنولوژی و بهره‌مندی از فناوری‌های نوین، عملا زمین بازی عوض شده‌است. ما برای ارتقای سهم صادراتی خود نیازمند عبور از خام‌‌‌‌فروشی، بهره‌مندی از تکنولوژی‌های نوین دنیا و همچنین حضور در ایونت‌‌‌‌های دنیا و بازارسازی بین‌المللی هستیم. برگزاری رویدادهای تجاری ازجمله ایران اکسپو یکی از روش‌های نوین ارتقا سهم ایران از بازارهای صادراتی است. هم‌زمان انتظار می‌رود تولیدکنندگان و تجار ایرانی نیز حضور پرقدرتی را در نمایشگاه‌های خارجی داشته باشند. با توجه به استقبال گسترده‌ای که از نمایشگاه‌های خارجی می‌شود، این رویدادها می‌توانند تاثیر مثبت بسزایی بر شناخت برندهای معتبر ایرانی در بازارهای بین‌المللی داشته باشد. در ادامه نیز از سازمان‌های مرتبط با عرصه تجارت انتظار می‌رود قدرت رسانه و حضور در سوشیال‌مدیا را جدی بگیرند. در دنیای کنونی قدرت رسانه‌ها را نباید دست‌کم گرفت. از این قدرت می‌توان برای نمایش میراث آن در بازار بین‌المللی بهره گرفت.
این فعال اقتصادی خاطرنشان کرد: در بسیاری از کشورها به صادرکنندگان مشوق‌‌‌‌های صادراتی اعطا می‌شود؛ این مشوق‌‌‌‌ها مسیر حضور ایران در بازار صادرات جهانی را تسهیل می‌کند. ما خواستار پهن‌کردن فرش قرمز پیش‌روی صادرکنندگان نیستیم اما خواستار رفع محدودیت‌ها در این بخش هستیم. از صادرکنندگان نیز انتظار می‌رود برای حضور موفق در بازار جهانی، شرایط تولید خود را متناسب با ذائقه جهانی به‌‌‌‌روز کنند. در ادامه چنانچه دولتمردان و سیاستگذاران اقتصادی نیز از اقتصاد سنتی به سمت اقتصاد نوین تغییرنگرش دهند، بسیاری از چالش‌های حاکم بر حوزه تجارت مرتفع خواهد شد. وی همچنین اظهار کرد: ناگفته نماند که برای حضور مستمر و سازنده در بازار بین‌المللی نیازمند رفع تحریم و همچنین سایر موانع پیش روی صادرات ازجمله قرار گرفتن ایران در لیست سیاه اف‌ای تی‌اف هستیم. بدون تردید حرکت هم‌گام با اقتصاد جهانی، تاثیر بسزایی بر توسعه اقتصادی کشور دارد. خوشبختانه در حال حاضر روند مذاکرات میان ایران و آمریکا مثبت ارزیابی می‌شود. بسیاری از تجار به بازگشت کشور به عرصه اقتصاد جهانی، امیدوار شده‌اند.
احمدزاده در پایان گفت: بدون تردید ایران منطقه بکری برای جذب سرمایه است. موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک ایران، آن را در صحنه سیاسی و اقتصادی دنیا، متمایز کرده‌است. در این میان نیاز ویژه‌ای به توسعه زیرساخت‌های کشور در بخش‌های مختلف ازجمله ساخن بندر، فرودگاه، توسعه ناوگان حمل ریلی و ... به چشم می‌خورد. چنانچه تعامل سازنده میان ایران و سایر کشورها فراهم شود، می‌تواند به بهبود رتبه‌های اقتصادی کشور امید داشت.
