عضو هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران از اهمیت ایران اکسپو می‌گوید
بستر همکاری برای توسعه صادرات
سید محمد موسوی گفت: در کشورهای مختلف، معمولاً نمایشگاه‌های واردات و صادرات به صورت همزمان برگزار می‌شوند. به عنوان نمونه، ما سالانه حدود سه تا چهار میلیارد دلار واردات تجهیزات خاص داریم، مانند تجهیزات پزشکی یا سایر فناوری‌های پیشرفته؛ بنابراین نمایشگاه ایران اکسپو می‌تواند بستری مناسب برای حضور شرکت‌های معتبر خارجی باشد تا با شرکت‌های توانمند ایرانی رقابت کنند و از فرصت‌های همکاری مانند قرارداد نمایندگی یا ارتباطات تجاری در زمینه واردات و صادرات بهره‌مند شوند.
وی با بیان اینکه امیدوارم بتوانیم به نقطه‌ای برسیم که به توسعه و پیشرفت مراودات تجاری کمک کند، گفت: سال گذشته در سفر چین، در نمایشگاه واردات و صادرات با سابقه ۷۰ ساله شرکت کردم. چنین رویدادهایی می‌تواند نقش مهمی در تسهیل مراودات بین‌المللی ایفا کند. باید توجه کنیم که هیچ کشوری در دنیا نمی‌تواند به صورت یک‌طرفه فعالیت اقتصادی موفقی داشته باشد. در نتیجه، نباید تنها به صادرات فکر کنیم، چون واردات کالاهای باکیفیت خارجی در برخی حوزه‌ها نیز می‌تواند تأثیر مثبتی بر اقتصاد کشور بگذارد. به عنوان مثال، واردات ماشین‌آلات باکیفیت، یا به‌روزرسانی صنایع می‌تواند به نوسازی بخش‌های صنعتی ما کمک کند. این موضوع نه تنها به تولید محصولات مرغوب و باکیفیت ایرانی منجر می‌شود، بلکه به مصرف داخلی و صادرات این محصولات نیز کمک خواهد کرد.
عضو هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) با بیان اینکه ایران در حوزه‌هایی مانند نانو و زیست‌فناوری توانسته برای اولین بار در منطقه و در برخی موارد در سطح بین‌المللی، محصولات رقابتی تولید کند، اظهار کرد: ما در برخی از این حوزه‌ها جزو ۱۰ کشور برتر دنیا به شمار می‌رویم. با این حال، اگر به میزان صادرات این محصولات توجه کنیم، متوجه می‌شویم که سهم ما بسیار کم است. این موضوع نشان می‌دهد که نیازمند تغییر رویکردها و برنامه‌ریزی‌ها به سمت صادرات این محصولات هستیم تا بتوانیم از ظرفیت‌های علمی و تولیدی کشور بهتر استفاده کنیم.
رقم صادرات ایران چندان چشمگیر نیست
موسوی در عین حال بیان کرد: ما جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در برخی حوزه‌ها هستیم، اما اگر به میزان صادرات این محصولات نگاه کنیم، رقم آن چندان چشمگیر نیست. بخش عمده‌ای از رویکردهای ما تاکنون معطوف به توسعه فناوری و تولید داخلی بوده و توانسته‌است نیازهای کشور را تا حدودی تأمین کند. با این حال، حرکت جدی به سوی صادرات این محصولات هنوز انجام نشده‌است. برخی از این محصولات بسیار ارزشمند و جذاب هستند. به‌عنوان نمونه، زمانی که مرحوم شهید دکتر رئیسی، در اندونزی از ربات جراحی ساخت ایران رونمایی کرد، باعث شگفتی مقامات این کشور شد. در برخی از حوزه‌های صنایع های‌تِک و دانش‌بنیان، ما محصولاتی تولید می‌کنیم که نیاز شدید بازارهای بین‌المللی را برآورده می‌کند؛ محصولاتی نظیر تجهیزات پزشکی که در بازارهای جهانی رقابت جدّی بر سر آنها وجود دارد. با این حال، حجم صادرات ما در تناسب با توانمندی‌هایمان نیست.
وی افزود: از سه میلیارد دلار بازار مصرف سالیانه تجهیزات پزشکی کشورمان، شرکت‌های داخلی قریب به یک و نیم میلیارد دلار تجهیزات پزشکی تولید می‌کنند که کار بزرگی است. با وجود این، کل صادرات ما در این حوزه تنها ۲۵ میلیون دلار است. اگر بتوانیم از شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات پزشکی حمایت کرده و تولید آنها را به دو بخش مجزا، شامل نیاز داخلی و صادرات، تقسیم کنیم، این رقم به‌راحتی می‌تواند به صادرات سالانه یک و نیم میلیارد دلار برسد. این میزان صادرات نه‌تنها افتخار بزرگی برای صنایع پیشرفته ایران خواهد بود، بلکه در بازارهای جهانی نیز جایگاه محصولات ایرانی را ارتقا خواهد داد.
عضو هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) خاطرنشان کرد: برای تحقق این هدف باید غرفه‌های ویژه‌ای در نمایشگاه‌ها به این موضوع اختصاص یافته و تلاش‌های هدفمندی برای به نمایش گذاشتن توانمندی شرکت‌های ایرانی انجام شود. همچنین لازم است از محصولات، تجهیزات و خدمات مرتبط، فیلم‌ها و عکس‌هایی باکیفیت و حرفه‌ای تهیه شود. این محتوا نباید صرفاً در قالب تیزرهای تبلیغاتی باشد، بلکه باید به‌صورت مستندهای دقیق و جامع آماده شود تا اطلاعات کامل و قابل‌اعتمادی را به مخاطبان منتقل کند. این مستندات می‌تواند در اختیار تمامی سفارتخانههای ایران قرار گیرد تا رایزنان بازرگانی و وابستگان اقتصادی ما در صورت لزوم، این اطلاعات را به شرکت‌های خارجی ارائه و توانمندی‌های کشورمان را تبلیغ کنند. امید است با اقدامات هدفمند، بتوانیم گام‌های مؤثری در راستای معرفی و توسعه صادرات محصولات ایرانی برداریم.
ایران‌اکسپو محلی برای معرفی توانمندی شرکت‌های ایرانی
موسوی تاکید کرد: در مجموع، ایران‌اکسپو محلی برای معرفی توانمندی شرکت‌های ایرانی به بازرگانان، صنعتگران، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است و بستری برای توسعه همکاری‌های اقتصادی و صادراتی فراهم می‌کند. مهمانان خارجی حاضر در این نمایشگاه می‌توانند شامل نمایندگان بازرگانی سفارتخانههای ایران یا سفارتخانههای خارجی مستقر در تهران، برخی از بازرگانان ایرانی و افرادی که در زمینه صادرات فعالیت دارند، باشند. این افراد همواره این پرسش را مطرح می‌کنند که اگر بخواهند لیستی از توانمندی‌های صادراتی ایران داشته باشند، کجا می‌توانند اطلاعات دسته‌بندی‌شده و توانمندی‌های موجود را به‌صورت متمرکز مشاهده کنند و همچنین چگونه می‌توانند ارتباطات لازم را برقرار کرده و اطلاعات مورد نیاز درباره این توانمندی‌ها را برای پیشبرد مذاکرات و انعقاد قراردادهای موفق با شرکت‌های خارجی به دست آورند.
وی اظهار کرد: در خصوص پیشنهاداتی که برای برگزاری نمایشگاه امسال ارائه شد، معتقدم باید به سمت جزئی‌نگری و هدفمند کردن فرآیندها حرکت کنیم. لازم است پیش از هر چیز به سمت شناسایی شرکت‌ها و انجمن‌هایی برویم که توانایی تولید محصولات باکیفیت و استانداردهای صادراتی مناسب را دارند. این شرکت‌ها باید در جهت ارتقای برند ایرانی تلاش کرده و بتوانند نماینده شایسته‌ای برای صادرات محصولات کشور باشند. در کنار توجه به این موضوع، باید مهمانان خارجی را نیز به دقت انتخاب کنیم، به‌طوری‌که حضور آنان تأثیر ویژه‌ای بر توسعه مذاکرات و قراردادهای تجاری داشته باشد.
عضو هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) خاطرنشان کرد: برای دستیابی به این هدف، می‌توان از سفارتخانههای ایران در خارج از کشور و نیز انجمن‌های مرتبط درخواست کمک کرد. لازم است بررسی کنیم که دعوت کدام مهمانان خارجی یا شرکت‌های معتبر از کشورهایی مانند اعضای جامعه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) می‌تواند بیشترین اثرگذاری را در این زمینه داشته باشد. به‌عنوان مثال، به‌جای دعوت گسترده از صدها نماینده از کشورهای مختلف، می‌توان تنها مدیر مسئول خرید ماشین‌آلات کشاورزی این کشورها را دعوت کرد.
موسوی با بیان اینکه بازدید حضوری مهمانان خارجی از کارخانه‌ها و ظرفیت‌های تولیدی داخل کشور با هماهنگی‌های لازم می‌تواند تأثیر عمیق‌تری بر آنها بگذارد، گفت: به‌عنوان مثال، بازدید از کارخانه تراکتورسازی تبریز، واحدهای داروسازی اطراف تهران، شرکت‌های حوزه برق و الکترونیک در مشهد یا شرکت‌های های‌تک در اصفهان می‌تواند جذابیت بالایی برای این مهمانان ایجاد کند. البته اگر به دلیل مسائل اجرایی، امکان بازدید حضوری فراهم نشود، ضروری است که این شرکت‌ها محصولات خود را به‌طور کامل و حرفه‌ای در نمایشگاه ارائه دهند. صرفاً نصب بنر یا ارائه تبلیغات غیرمحسوس، کافی نیست؛ شرکت‌ها باید با محصولات واقعی، استانداردها، گواهینامه‌ها و تأییدیه‌های خود در نمایشگاه حضور پیدا کنند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، درخصوص استانداردها و گواهینامه‌های مرتبط با بازارهای هدف (مانند پیمان شانگهای، اوراسیا یا اتحادیه‌های مشابه) دیده شده برخی از این کشورها ممکن است استانداردهای خاص را مدنظر داشته باشند که لازم است با ارائه این امکانات، فرآیند تأمین الزامات آنها را تسهیل کنیم. در این راستا، حضور آزمایشگاه‌های مرجع استاندارد یا انجمن‌های تأییدکننده گواهینامه‌های صادراتی در نمایشگاه می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد.
ضرورت توسعه مراودات مالی و تجاری
عضو هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در عین‌حال بیان کرد: یکی دیگر از موضوعات مهم، مراودات مالی و تجاری است. بسیاری از بازرگانان خارجی ممکن است از ظرفیت‌های موجود مانند توافقات تجاری دوجانبه یا تسهیلات بانکی در تعاملات اقتصادی ایران و کشورهای خود به‌خوبی آگاه نباشند. بنابراین همکاری با بانک‌های مرتبط و اطلاع‌رسانی به مخاطبان درباره روش‌های تبادل مالی و امکان‌پذیری آن در شرایط تحریمی بسیار حائز اهمیت است.
موسوی گفت: در مجموع، برگزاری نمایشگاه باید فضایی را فراهم کند که هم شرکت‌ها بتوانند محصولات خود را به‌صورت حرفه‌ای ارائه دهند و توانمندی‌هایشان را به نمایش بگذارند، و هم مهمانان خارجی با سهولت به زیرساخت‌ها، استانداردها و اطلاعات مورد نیاز دسترسی داشته باشند. این امر می‌تواند نقش موثری در توسعه تجارت بین‌المللی و انعقاد قراردادهای موفق تجاری ایفا کند.
وی همچنین عنوان کرد: ابزارهایی که امکان فعالیت بدون نیاز به دلار را با توجه به شرایط تحریمی فراهم می‌کنند و تسهیل‌کننده مراودات، بین‌المللی هستند باید به صورت کامل آماده باشند، از جمله بخش‌های لجستیک و امثالهم. از طرفی شرکت‌ها برای ارائه خدمات یا محصولات باید تمامی جزئیات مربوط را شفاف و دقیق آماده کنند. به عنوان نمونه، طرف ایرانی باید بتواند قیمت محصول خود را ارائه دهد، گواهینامه‌های آزمایشگاهی و استانداردهای مربوطه را ارائه کند، قیمت نهایی را مشخص کند و خدمات لجستیکی موردنیاز را نیز فراهم کند. در این راستا، حضور شرکت‌های هماهنگ در نمایشگاه، به گونه‌ای که تمامی این نیازها را پوشش دهند، می‌تواند به شکلی کامل و سازماندهی‌شده اتفاق افتد. هدف این است که علاوه‌‌بر نمایش توانمندی‌ها، به عقد قراردادها و همکاری‌های عملی و کاربردی منجر شود.
ایران‌اکسپو، لوکوموتیو عرضه توان تولیدی و صادراتی است
عضو هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) گفت: سال‌ها اقتصاد ایران بر پایه درون‌زایی و درون‌گرایی طراحی شده بود. شرکت‌ها عمدتاً با هدف خودکفایی و تأمین نیازهای داخلی فعالیت کرده و تولیدات خود را بر اساس نیازهای کشور تنظیم می‌کردند. در این میان، ایران‌اکسپو به‌عنوان یک لوکوموتیو نقش‌آفرینی کرد تا صنایع مختلف کشور که توان تولیدی و صادراتی خوبی دارند، در یک فضای نمایشگاهی، محصولات و توانمندی‌های خود را به شرکت‌ها، کشورها و بازرگانان مختلف عرضه کنند. بدین ترتیب، بستری فراهم شد تا شرکت‌های ایرانی از نظر محدوده کاری (Scope)، زمان (Time)، هزینه (Cost) و کیفیت تولیدات (Quality) محک بخورند و تجارت بین‌المللی در میان آنها توسعه یابد.
موسوی با بیان اینکه صادرات نفت و مشتقات نفتی به‌عنوان یکی از منابع اصلی درآمد ارزی کشور شناخته شده و سالانه حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلار از صادرات نفت و مشتقات نفتی حاصل می‌شود، گفت: در کنار آن، محصولات پلیمری سهمی برابر با حدود ۲۵ میلیارد دلار دارند و حوزه معادن و صنایع معدنی نیز نزدیک به ۱۵ میلیارد دلار درآمد صادراتی را به خود اختصاص می‌دهند، اما هدف‌گذاری جدید کشور بر این مبناست که در صنایع مختلف با قابلیت تولید کالاهای صنایع پیشرفته و مبتنی بر فناوری‌های پیچیده، سرمایه‌گذاری بیشتری صورت گیرد. برای نمونه، در صنعت نفت بیش از ۷۰ درصد تجهیزات مورد نیاز احداث پالایشگاه از طریق تولیدات داخلی تأمین می‌شود. از جمله در پروژه‌هایی نظیر پارس جنوبی، این موضوع مهم عملیاتی شده‌است.
وی ادامه داد: همچنین در صنایع غذایی و دارویی که سالانه حدود دو میلیارد دلار صادرات داریم و بیش از ۹۰ درصد ماشین‌آلات این صنایع توسط شرکت‌های ایرانی تولید می‌شود. تامین حدود ۹۰ درصد داروهای مورد نیاز کشور با تولیدات داخلی یک دستاورد بزرگ و قابل ستایش است. از طرفی سالانه حدود۲۰۰ میلیون دلار توان صادرات دارو داریم. این صنعت، به‌دلیل استراتژیک بودن، یکی از مزیت‌های بزرگ کشور محسوب می‌شود.
عضو هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) بیان کرد: همچنین حدود ۹۵ درصد نیازهای مرتبط با نیروگاه‌های تأمین‌کننده برق و تجهیزات انتقال جریان توسط شرکت‌های ایرانی تأمین می‌شود. کنتورهای هوشمند و تجهیزات کنترلی مرتبط نیز تولید داخل هستند و سالانه نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار صادرات در حوزه تجهیزات صنعت برق و الکترونیک داریم. علاوه بر این، اخیراً صادرات تجهیزات فناوری اطلاعات و مخابراتی به کشورهای همسایه آغاز شده که می‌توان آن را نویدبخش رشد بازارهای صادراتی در سال‌های آینده دانست.
موسوی با بیان اینکه توانمندی دیگر در صنعت ماشین‌آلات کشاورزی، راه‌سازی و معدنی است، افزود: ایران چند شرکت بزرگ تراکتورسازی دارد که اکثر نیازهای داخلی را تأمین کرده و سالانه حدود ۲۰۰ میلیون دلار صادرات ماشین‌آلات کشاورزی و ادوات مرتبط انجام می‌شود. کشور ما با مزیت منابع معدنی توانسته در حوزه ماشین‌آلات مرتبط با بخش راه‌سازی و معدنی نیز گام مهم بردارد؛ به‌طوری‌که علاوه بر تأمین نیاز داخل، امکان صادرات این تجهیزات با کیفیت مطلوب و برند ایرانی فراهم شده‌است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: نتیجه مورد انتظار از نمایشگاه ایران اکسپوی امسال این است که بتوانیم گام‌های بیشتری در جهت ایجاد روابط پایدار برداریم. شرایط فعلی ما به شکلی است که تمرکز عمده بر توانمندسازی شرکت‌های ایرانی و تسهیل امور کاری آنها قرار دارد. هدف اصلی ما در این مرحله، تقویت توان صادراتی و تسهیل فرآیند صادرات است. امروزه بیش از۵۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داریم و تقریباً همین حدود نیز واردات داریم، چنین نمایشگاه‌هایی می‌توانند نقش مهمی در تسهیل روابط تجاری و فناوری ایفا کنند.
