هم‌افزایی دولت و بخش خصوصی برای توسعه
سال گذشته ۲۴۰۰ تاجر و بازرگان از ۹۴ کشور دنیا در نمایشگاه حضور داشتند و شرکت‌های داخلی نیز در ایام منتهی به نمایشگاه فرصت داشتند تا جانمایی کرده و در نمایشگاه حضور یابند. برای اکسپوی ۲۰۲۵، از اواخر سال گذشته به دلیل استقبال بی‌سابقه شرکت‌های داخلی، بیش از ۱۲۰۰ شرکت برتر صادراتی در شش گروه کالایی برای حضور در نمایشگاه ثبت‌نام کرده بودند. متاسفانه به دلیل محدودیت فضا، نتوانستیم بیش از ۸۰۰ شرکت را جانمایی کنیم و حدود ۴۰۰ شرکت صادراتی از حضور در نمایشگاه بازماندند. از سوی دیگر، بیش از ۴۳۰۰ تاجر و بازرگان برای حضور در نمایشگاه ثبت‌نام قطعی کردند. با توجه به ظرفیت محدود هتل‌های تهران، ما برای بیش از ۳۰۰۰ تاجر و بازرگان دعوتنامه ارسال کردیم که قاطبه این تجار وارد تهران شدند. این تجار از بیش از ۱۱۰ کشور مختلف مهمان نمایشگاه هستند.
حضور ۳۶ وزیر از جمله وزرای تجارت، بازرگانی، صنعت، ۲۴ معاون وزیر، ۳۰ رئیس اتاق بازرگانی و ۹۸ نفر از رؤسای انجمن‌های تخصصی حوزه تجارت تاکنون نهایی شده که به سرپرستی هیات‌های بلندپایه وارد تهران شده‌اند. این موضوع خود گواهی بر اهمیت و اعتبار این نمایشگاه است. بسیاری از این هیات‌ها با هدف امضای قرارداد وارد تهران شده‌اند. نوع و تعداد استقبال‌ها در مقایسه با سال گذشته و علاقه‌مندی آن‌ها به همکاری با ایران، نشان‌دهنده علاقه به کالای ایرانی در عرصه تجارت بین‌الملل است. درواقع با وجود تمام تهدیدات بین‌المللی و تبلیغات منفی علیه جمهوری اسلامی مبنی بر ناامنی و ایران‌هراسی، با استقبال بسیار گسترده تجار مواجه هستیم؛ تاجرانی که برای امضا و عقد قراردادهای تجاری با ایران آمده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که محصولات و کالاهای ایرانی هم رقابت‌پذیر هستند و هم در سطح جهانی تقاضا دارند.
حجم قراردادهای صادراتی امضاشده در جریان برگزاری ایران اکسپو به شکل قابل توجهی افزایش یافته که نشان‌دهنده نقش مهم این رویداد در تسهیل فرآیندهای صادراتی و ایجاد زمینه‌های جدید همکاری است. همچنین، حضور تجار بین‌المللی بستری را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال فناوری به کشور فراهم کرده‌است. برای مثال، چند ماه پیش، مدیرعامل شرکت زمزم اعلام کرد که کارخانه این شرکت در عمان افتتاح شده‌است. این پروژه نتیجه قراردادی بود که با یک تاجر عمانی در نمایشگاه ایران اکسپو ۲۰۲۳ امضا شد و پس از کمتر از ۲۰ ماه به بهره‌برداری رسید. این اتفاق نشان‌دهنده صادرات پایدار است؛ صادراتی فراتر از ارسال یک کانتینر کالا، بلکه ایجاد یک جریان مداوم تجاری. همچنین در حوزه‌های مختلفی مانند مواد غذایی، ماشین‌آلات صنایع غذایی، معدن، فولاد، دارو، تجهیزات پزشکی و محصولات دانش‌بنیان، قراردادهای بسیار خوبی منعقد شده که بسیاری از آن‌ها از مرحله تفاهم‌نامه فراتر رفته و به مرحله اجرایی رسیده‌اند.
دو سال قبل ما ۱۰ گروه کالایی داشتیم اما با توجه به ارزیابی‌هایی که توسط کارشناسان سازمان توسعه تجارت، ستاد برگزاری و کارشناسان حوزه داخلی انجام شد، همچنین آمارهای ارائه‌شده از سوی گمرک و بسترهای صادراتی، سال گذشته به شش گروه کالایی رسیدیم. برخی از گروه‌های کالایی دیگر به صورت مستقل در نمایشگاه حضور ندارند و ذیل گروه صنعت قرار گرفته‌اند. این تصمیم‌گیری بر اساس استقبال، کیفیت صادرات، حجم صادرات و گردش مالی آن‌ها بوده‌است. همه این موارد به‌دقت رصد شده تا به این ساختار جدید برسیم. همانند دوره قبل، امکان بازدید از واحدهای تولیدی برای تجار بین‌المللی فراهم است.
علاوه بر آن، بیش از ۳۰۰ مترجم تجاری در ۶ زبان بین‌المللی شامل انگلیسی، عربی، چینی، روسی، اسپانیایی و فرانسوی جذب شده‌اند تا ارتباطی روان میان طرفین برقرار شود. کاهش تعداد گروه‌های کالایی تنها به دلیل محدودیت فضای نمایشگاه بین‌المللی تهران بوده‌است. این مرکز در حال حاضر بزرگ‌ترین سایت نمایشگاهی کشور به شمار می‌رود، اما حتی همین مجموعه هم با محدودیتهایی روبه‌رو است. اگر ما ۱۰۰ هزار متر فضای مفید نمایشگاهی در اختیار داشتیم، یعنی دو برابر ظرفیت فعلی، قطعا می‌توانستیم ایران‌اکسپو را به طور کامل از شرکت‌های صادراتی پُر کنیم.
اکسپوی امسال نسبت به سال گذشته منظم‌تر بود؛ چه در مراسم افتتاحیه، چه در برگزاری جلسات مختلف B۲B (تجار با تجار)، G۲G (مقامات با مقامات) و B۲G (تجار با مقامات)، این جلسات با نظم بهتری برگزار شد. نظم ایران اکسپوی امسال به این صورت است که وقتی بازدیدکننده وارد نمایشگاه می‌شود، هرچند شلوغی و جنب‌وجوش را می‌بیند، اما همه چیز سازمان‌یافته‌تر است. همچنین مشکلات ستاد اجرایی نسبت به سال گذشته به شکل محسوسی کاهش یافته‌است.
برنامه‌ریزی برای برگزاری ایران اکسپو در سال جاری دقیق‌تر و هدفمندتر از دوره‌های پیش انجام شد. از میانه سال گذشته ثبت‌نام شرکت‌کنندگان آغاز و انتخاب تجار خارجی نیز با دقت بیشتری صورت گرفت. هدف اصلی، ارتقای کیفیت دعوت‌شدگان و تمرکز بر جذب خریداران واقعی و علاقه‌مند به محصولات ایرانی است تا از این مسیر، صادرات غیرنفتی کشور تقویت شود. معاون اول رئیس‌جمهور که ریاست شورای سیاست‌گذاری این رویداد را بر عهده دارد، بر لزوم حمایت همه‌جانبه دولت از نمایشگاه تاکید کرده است. بدون تردید، ایران اکسپو ۲۰۲۵ یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های همکاری سازنده میان دولت و بخش خصوصی است.
ایران اکسپو تنها یک نمایشگاه با رویکرد تجاری نیست، بلکه بستری فراگیر برای تبادل فرهنگی، اقتصادی و صنعتی میان ایران و سایر کشورها محسوب می‌شود. این رویداد با معرفی توانمندی‌ها و فناوری‌های روز ایران، فرصتی استثنایی برای شرکت‌های داخلی فراهم می‌کند تا برند خود را در عرصه جهانی معرفی کرده و جایگاه خود را در بازارهای بین‌المللی ارتقا دهند. از سوی دیگر، بازرگانان خارجی با حضور در ایران اکسپو، امکان کشف فرصت‌های تجاری جدید، شناسایی شرکای ایرانی، عقد قرارداد و حتی سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اقتصادی را به دست می‌آورند.
در دولت سیزدهم پشتیبانی کامل از ایران اکسپو صورت گرفت و اکنون نیز با حضور معاون اول رئیس‌جمهور در رأس شورای سیاست‌گذاری، تمامی نهادهای دولتی با این پروژه ملی همراه شدند. همه ارکان، پای کار هستند تا ایران اکسپو ۲۰۲۵ به نماد هم‌افزایی دولت و بخش خصوصی بدل شود. ایران اکسپو نقشی کلیدی در رشد صادرات غیرنفتی کشور ایفا کرده و با ایجاد رقابت سالم میان تولیدکنندگان داخلی، آنان را به ارتقای کیفیت محصولات و خدمات سوق داده‌است. این نمایشگاه نه‌تنها به افزایش تنوع کالاهای صادراتی کمک کرده، بلکه درآمدهای ارزی کشور را نیز به طور محسوسی افزایش داده‌است.
در کنار بعد اقتصادی، این نمایشگاه بعد فرهنگی مهمی نیز دارد. حضور هنرمندان، صنعتگران و فعالان فرهنگی، بستری مناسب برای معرفی فرهنگ غنی و تمدن اصیل ایرانی به بازدیدکنندگان خارجی فراهم کرده‌است. ایران اکسپو تصویری واقعی و جذاب از ایران امن و زیبا ، پیشرفته و مهمان‌نواز را به جهان عرضه می‌کند. همچنین هم‌زمانی برگزاری اجلاس آفریقا با ایران اکسپو ۲۰۲۵، فرصت طلایی برای گسترش روابط اقتصادی ایران با قاره آفریقا فراهم می‌کند. بازرگانان آفریقایی می‌توانند از نزدیک با محصولات و توانمندی‌های ایرانی آشنا شوند و شرکت‌های ایرانی نیز امکان ورود مؤثر به بازارهای آفریقایی را خواهند داشت.
* رئیس ستاد برگزاری ایران اکسپو
